Phổ biến giáo dục pháp luật

ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ CÔNG TÁC TUYÊN TRUYỀN PHỔ BIẾN GIÁO DỤC PHÁP LUẬT TẠI CÁC TỈNH, THÀNH, ĐỊA PHƯƠNG

27/12/2022 15:17 CH

 Trong những năm qua, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật đã có nhiều chuyển biến tích cực, đạt được những hiệu quả khá khả quan. Các Bộ, ngành, địa phương đều đã có sự quan tâm, chỉ đạo tích cực đối với công tác này. Các cơ quan, Bộ, ngành, địa phương đã chủ động đổi mới hình thức, phương pháp, lựa chọn nội dung pháp luật thiết thực, gắn với quyền và nghĩa vụ của người dân, phù hợp với điều kiện, đời sống xã hội vào từng thời điểm để tuyên truyền, phổ biến.

Thông qua công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật đã góp phần nâng cao nhận thức pháp luật của cán bộ, công chức, người lao động và nhân dân; tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về ý thức tôn trọng và tự giác chấp hành pháp luật của cán bộ và nhân dân; trách nhiệm tự học tập, tìm hiểu pháp luật, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật trong cán bộ và nhân dân ngày càng được nâng cao. Đặc biệt, có nhiều địa phương, cơ quan, đơn vị đã có những cách làm hay, sáng tạo, lồng ghép giữa các cuộc hội nghị, giao ban, cuộc họp…để tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật từ đó nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền và phổ biến cho nhiều đối tượng, góp phần giúp nhân dân nắm bắt được chủ trương đường lối, chính sách, pháp luật của Nhà nước để thực hiện. Công tác phổ biến giáo dục pháp luật có tác dụng rất lớn trong việc góp phần ổn định an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội ở địa phương và hạn chế các khiếu kiện, khiếu nại trái quy định của pháp luật.
Mặc dù đạt được những kết quả đáng khích lệ, tuy nhiên công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật vẫn còn nhiều khó khăn, vướng mắc như:
Một là, nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của một bộ phận nhân dân chưa cao, dẫn đến tình hình vi phạm, tội phạm trong một số lĩnh vực và tai tệ nạn xã hội trong thời gian qua vẫn diễn biến phức tạp, một số loại tội phạm có chiều hướng gia tăng. Công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật ở miền núi, vùng sâu, vùng xa còn nhiều khó khăn do địa bàn rộng, giao thông không thuận lợi, dân cư bố trí không đồng đều.
Hai là, công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật ở một số đơn vị, địa phương còn thiếu linh hoạt, chưa được quan tâm đúng mức, chất lượng và hiệu quả chưa cao. Đội ngũ làm công tác PBGDPL đã được củng cố, kiện toàn, tuy nhiên một số báo cáo viên, tuyên truyền viên kỹ năng, kinh nghiệm tuyên truyền, phổ biến pháp luật còn chưa hoàn toàn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức chuyên môn, kỹ năng, nghiệp vụ cho báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật hiệu quả chưa cao.
Ba là, ngày pháp luật Việt Nam nhiều nơi tổ chức còn mang tính hình thức,  chưa thực sự hiệu quả. Công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong khối học sinh, sinh viên chưa thực sự được chú trọng, hình thức tổ chức còn đơn điệu, thiếu hấp dẫn nên không thu hút được đông đảo các đối tượng.
Bốn là, nguồn lực, kinh phí cho công tác PBGDPL còn hạn chế. Đây cũng là một khó khăn lớn ảnh hưởng trực tiếp đến việc triển khai hoạt động. Cơ sở vật chất, trang thiết bị đảm bảo cho hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cấp huyện, cấp xã, hoặc ngay cả cấp tỉnh thành ở nhiều nơi còn chưa đáp ứng được yêu cầu, nhiệm vụ được giao. Ở cấp xã, vẫn còn nhiều địa phương chưa bố trí kinh phí riêng cho công tác phổ biến, giáo dục pháp luật mà chỉ trích trong kinh phí chi thường xuyên hàng năm của đơn vị để chi cho công tác này nên việc triển khai hoạt động còn bị động, lúng túng, hiệu quả đem lại chưa cao.
Năm là, một số chính sách chưa thật sự phù hợp với yêu cầu thực tiễn nên phát sinh mâu thuẫn trong qua trình triển khai, thực hiện.
Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật còn có những hạn chế, bất cập vì nhưng nguyên nhân cơ bản như:
Một là, trình độ dân trí ở nhiều địa phương, khu vực vùng sâu vùng xa còn thấp, đời sống ở nông thôn đa số còn khó khăn, việc giải quyết việc làm ở địa phương còn nhiều hạn chế,...cũng ảnh hưởng không nhỏ đến hiệu quả của công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật. Đồng thời, những hạn chế về dân trí, về kinh tế, về hiểu biết xã hội cũng giới hạn khả năng tiếp cận của các đối tượng này với thông tin pháp luật.
Hai là, nhận thức của một số cơ quan, đơn vị về vị trí, vai trò, tầm quan trọng của công tác PBGDPL chưa đầy đủ, chưa có sự quan tâm đúng mức. Hình thức và phương pháp tuyên truyền, PBGDPL ở nhiều nơi còn đơn điệu, không thu hút. Việc xác định đối tượng, lĩnh vực, địa bàn ưu tiên triển khai các hoạt động PBGDPL còn hạn chế.
Ba là, kinh phí dành cho hoạt động PBGDPL chủ yếu do ngân sách Nhà nước bảo đảm, việc xã hội hóa ở các tỉnh thành còn rất hạn chế nên còn nhiều khó khăn, nhất là ở cơ sở. Việc xã hội hóa công tác PBGDPL còn chậm, thiếu cơ chế, chính sách thu hút, khuyến khích động viên các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân tham gia thực hiện PBGDPL hoặc hỗ trợ kinh phí, cơ sở vật chất, phương tiện cho hoạt động PBGDPL.
Bốn là, đội ngũ làm công tác PBGDPL, ngay cả các báo cáo viên, tuyên truyền viên cũng chủ yếu là kiêm nhiệm nên không có nhiều thời gian, điều kiện để thực hiện công việc tuyên truyền PBGDPL. Cán bộ tham mưu về công tác tuyên truyền, PBGDPL còn thiếu, chưa nhạy bén trong cải tiến phương pháp PBGDPL, làm hạn chế hiệu quả công tác tuyên truyền, PBGDPL.
Năm là, dịch bệnh Covid - 19 diễn biến phức tạp, phải thực hiện tốt các quy định của nhà nước và địa phương về các quy định phòng, chống dịch bệnh như tránh tụ tập đông người, khoảng cách an toàn, thực hiện các biện pháp cấp bách trong phòng, chống dịch bệnh...nên việc tổ chức triển khai công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh chưa được thường xuyên như các năm trước.
3. Một số giải pháp đề xuất nhằm nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật ở các tỉnh, thành, địa phương trong thời gian tới
Để khắc phục những hạn chế, bất cập nêu trên góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, các tỉnh, thành, địa phương có thể chú trọng thực hiện các nội dung và giải pháp sau đây:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, sự quản lý và tổ chức thực hiện nhiệm vụ PBGDPL của chính quyền các cấp; đề cao trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong thực hiện PBGDPL cho cán bộ và nhân dân. Tiếp tục tổ chức quán triệt thực hiện Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật và các văn bản hướng dẫn thi hành; Kế hoạch 15/KH-UBND ngày 25/01/2021 của Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Trị về triển khai Quyết định số 1521/QĐ-TTg ngày 06/10/2020 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch thực hiện Kết luận số 80-KL/TW ngày 20/6/2020 của Ban Bí thư về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 32-CT/TW của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, nhân dân;
Triển khai các hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật gắn với việc thực hiện các nhiệm vụ chính trị tại các cơ quan, đơn vị, địa phương nhằm tạo sự chuyển biến tích cực về nhận thức từ cấp ủy, chính quyền, mặt trận, đoàn thể, lãnh đạo các cơ quan, đơn vị đến cán bộ, công chức, viên chức về vai trò, ý nghĩa của công tác tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật;
Coi công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật là một trong những nội dung cơ bản, có ý nghĩa quyết định chuyển tải các chủ trương, chính sách pháp luật của nhà nước tới mọi người dân, từng bước nâng cao ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật và trách nhiệm thực thi pháp luật của cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức và các tầng lớp nhân dân.
Hai là, tăng cường sự phối hợp giữa các cấp, các ngành trong cùng 1 tỉnh, thành, địa phương trong công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Xác định rõ nội dung, chương trình phối hợp, tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật. Đổi mới, đa dạng hoá các hình thức và phương pháp tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với đối tượng, lĩnh vực, địa bàn và các điều kiện cụ thể của từng cơ quan, đơn vị, địa phương; lồng ghép công tác phổ biến, giáo dục pháp luật với việc thực hiện các chương trình, các phong trào vận động quần chúng một cách thiết thực, có hiệu quả.
Ba là, tiếp tục củng cố, kiện toàn đội ngũ làm công tác PBGDPL, đảm bảo có phẩm chất chính trị tốt, trình độ chuyên môn vững vàng, có kỹ năng truyền đạt, am hiểu pháp luật và kiến thức xã hội. Thường xuyên quan tâm tập huấn, bồi dưỡng đội ngũ cán bộ làm công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; gắn công tác phổ biến, giáo dục pháp luật với việc tổ chức thực hiện các nhiệm vụ chính trị của từng cơ quan, đơn vị và địa phương. 
Bốn là, kết hợp chặt chẽ giữa công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật với việc tổ chức thi hành pháp luật. Tăng cường trách nhiệm của các cơ quan trong công tác kiểm tra, giám sát, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án với việc tuyên truyền, phổ biến các quy định của pháp luật có liên quan nhằm nâng cao ý thức tôn trọng, chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức, viên chức và nhân dân.
Năm là, quan tâm đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho hoạt động PBGDPL. Các cấp, các ngành cần dành một khoản kinh phí thích đáng cho hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật; xác định rõ phạm vi nguồn kinh phí phải đảm bảo cho hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật, tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động PBGDPL, góp phần đưa các chủ trương, chính sách pháp luật của nhà nước đến với người dân một cách nhanh chóng, hiệu quả. Đẩy mạnh hoạt động xã hội hóa công tác PBGDPL nhằm thu hút các nguồn lực xã hội, khuyến khích, huy động các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân tích cực tham gia công tác PBGDPL.
Sáu là, Chính phủ, Bộ Tư pháp tiếp tục ban hành hoàn thiện chính sách, thể chế về công tác PBGDPL; các chính sách, chế độ cho báo cáo viên pháp luật các cấp, tuyên truyền viên, hòa giải viên cơ sở khi làm nhiệm vụ PBGDPL; rà soát bổ sung các quy định pháp luật hiện hành về bảo đảm kinh phí cho hoạt động PBGDPL, tạo cơ sở pháp lý ổn định, thống nhất trong quá trình triển khai hoạt động PBGDPL.
Bảy là, nguồn kinh phí bố trí cho công tác tuyên truyền, PBGDPL hàng năm phải được ghi cụ thể theo mục ngân sách trong nghị quyết về dự toán chi ngân sách hàng năm của Hội đồng nhân dân tỉnh trên cơ sở đề nghị của các ngành, các cấp và điều kiện khả năng ngân sách của địa phương.
Tám là, mỗi tỉnh, thành, địa phương cần nghiên cứu ban hành chính sách riêng của địa phương mình để hỗ trợ cơ sở vật chất cho công tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật.
Triển khai hiệu quả các chương trình, đề án của Thủ tướng Chính phủ về phổ biến, giáo dục pháp luật. Triển khai thực hiện có hiệu quả Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật, các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành; các chương trình, đề án của Thủ tướng Chính phủ về công tác phổ biến, giáo dục pháp luật.
Nâng cao nhận thức và trách nhiệm của cấp ủy, thủ trưởng các cấp trong chỉ đạo, theo dõi, điều hành công tác phổ biến, giáo dục pháp luật; cần xác định công tác phổ biến, giáo dục pháp luật là một bộ phận của công tác giáo dục chính trị, tư tưởng đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng, là nhiệm vụ không thể tách rời với việc thực hiện nhiệm vụ bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, đấu tranh phòng, chống tội phạm, vi phạm pháp luật về an ninh, trật tự.
Chú trọng phổ biến, giáo dục pháp luật cho các đối tượng đặc thù thuộc phạm vi quản lý của lực lượng Công an nhân dân góp phần giảm tỷ lệ tái phạm và vi phạm pháp luật.
Đổi mới nội dung, hình thức phổ biến, giáo dục pháp luật theo hướng lấy người dân làm trung tâm, phù hợp với nhu cầu và đặc điểm của từng nhóm đối tượng, địa bàn. 
Các đồng chí công an khu vực phối hợp với cán bộ tuyên truyền phổ biến, giáo dục pháp luật trong các lĩnh vực, phạm vi do mình quản lý bằng hình thức trao đổi trực tiếp hoặc các hình thức khác phù hợp; 
Chú trọng phổ biến, giáo dục pháp luật về các chính sách, pháp luật được dư luận xã hội quan tâm hoặc cần định hướng dư luận xã hội để tạo sự đồng thuận, nhất quán trong thực thi chính sách, pháp luật; 
Thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật bằng tiếng dân tộc thiểu số, tiếng nước ngoài phù hợp với đối tượng, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Tổ chức giải đáp về quy định pháp luật về các tội phạm phổ biến cho nhân dân, đặc biệt nhân dân vùng sâu, vùng xa, vùng hẻo lánh.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật. Tập trung phổ biến, giáo dục pháp luật trên Cổng thông tin điện tử của các cơ quan, đơn vị, địa phương và các ứng dụng trên thiết bị di động; Tổ chức thi tìm hiểu pháp luật, tập huấn pháp luật trực tuyến.
Nghiên cứu, ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong phổ biến, giáo dục pháp luật. 
Phát huy vai trò của các cơ quan báo chí, truyền thông, các học viện, trường tại địa bàn trong việc đẩy mạnh công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cho nhân dân và các đối tượng.
Chủ động đề xuất xây dựng kế hoạch đào tạo, tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức pháp luật, nghiệp vụ, kỹ năng phổ biến, giáo dục pháp luật; biên soạn tài liệu, giáo trình, sổ tay pháp luật và các tài liệu phổ biến khác cấp phát cho đội ngũ cán bộ thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật Công an các cấp. Các đơn vị, địa phương chủ động xây dựng kế hoạch công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, đưa vào chương trình hoạt động pháp chế hàng năm.
Đội ngũ cán bộ thực hiện công tác phổ biến, giáo dục pháp luật cần chú ý tự cập nhật văn bản QPPL và các chính sách mới trong phạm vi lĩnh vực, nhiệm vụ của mình.

Nguyễn Thị Đàm Liên - Vụ Pháp chế