Hiện nay hệ thống vệ tinh Chùm (constellation) hoạt động ở quỹ đạo tầm thấp (Low Earth orbit – LEO) đã được triển khai số lượng lớn và được đánh giá là khả thi về tài chính do đáp ứng cả ba yếu tố: (i) hiệu suất khai thác, sử dụng trên một vệ tinh được cải thiện (nhờ tải trọng giảm, ăng ten đa tia có thể giám sát, điều chỉnh được, phương án mã hóa và điều chế tiên tiến (MODCOD) và chiến lược tái sử dụng tần số); (ii) chi phí cho mỗi lần phóng giảm mạnh, mỗi lần phóng có thể đưa từ 30 đến 60 quả vệ tinh vào quỹ đạo; (iii) nhu cầu ngày càng gia tăng về truy cập băng thông rộng ở các vùng nông thôn biệt lập và tăng trưởng của người dùng di động trên không và hàng hải. Như vậy, có thể thấy với hệ thống vệ tinh chùm hoạt động ở quỹ đạo thấp LEO đã có các đặc điểm nổi bật như tốc độ cao, độ trễ rất thấp, băng thông rộng, chất lượng dịch vụ tương đương với dịch vụ di động mặt đất thế hệ thứ 4, 5. Giá thành thiết bị và giá cước dịch vụ vừa phải, có thể cạnh tranh trực tiếp với dịch vụ viễn thông băng rộng mặt đất.
Thị trường Việt Nam trong thời gian tới sẽ có thể phát triển thuê bao sử dụng vệ tinh LEO, các doanh nghiệp nước ngoài sẽ đến để cung cấp dịch vụ ở thị trường Việt Nam. Ở các nước trong khu vực như Indonesia, Malaysia các công ty như OneWeb, SpaceX đã bắt đầu cung cấp dịch vụ Internet vệ tinh.
Đặc điểm của dịch vụ vệ tinh là cung cấp dịch vụ cho những địa điểm biên giới, hải đảo, khu vực không tiếp cận được với cáp quang, trạm phát sóng di động mặt đất. Những nơi này lại là nhưng địa bàn có vị trí chiến lược hết sức quan trọng về chính trị, kinh tế, quốc phòng, an ninh và đối ngoại, ví như “phên dậu” của Tổ quốc. Vì vậy, đối với dịch vụ vệ tinh cần bảo đảm kết hợp chặt chẽ giữa yêu cầu bảo vệ an ninh mạng với yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội (Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 25/7/2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược An ninh mạng quốc gia và Nghị quyết số 22/NQ-CP ngày 18/10/2019 của Chính phủ về ban hành Chương trình hành động thực hiện Nghị quyết số 30-NQ/TW ngày 25/7/2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược An ninh mạng quốc gia để bảo đảm an ninh mạng). Bên cạnh đó, thiết bị di động ngày một nhỏ gọn, giá thành rẻ (đặc biệt LEO), nếu không có biện pháp quản lý, các đối tượng sẽ lợi dung để thực hiện các hành vi gây mất an toàn, an ninh thông tin, ảnh hưởng trật tự xã hội (Bài học sau cuộc tấn công khủng bố Mumbai năm 2008).
Do dịch vụ vệ tinh với đặc tính vùng phủ sóng rất rộng lớn, có thể hoạt động, cung cấp dịch vụ mà không cần hiện diện cả về kỹ thuật và thương mại tại nước sở tại (cung cấp dịch vụ xuyên biên giới) nên trong bối cảnh công nghệ vệ tinh ngày một phát triển như nêu trên, việc cung cấp dịch vụ qua vệ tinh ngày càng dễ dàng hơn, có nhiều dịch vụ mang tính chất thu thập dữ liệu nhiều hơn như hình ảnh, truy cập băng rộng tốc độ cao…, tiềm ẩn rất nhiều nguy cơ như: Dữ liệu của người sử dụng ở Việt Nam đi thẳng ra nước ngoài và có nguy cơ bị các doanh nghiệp nước ngoài thu thập, sử dụng bất hợp pháp; nguy cơ mất dữ liệu, ảnh hưởng đến quyền lợi của người sử dụng dịch vụ; nguy cơ mất an toàn mạng lưới, an ninh thông tin; Nhà nước không kiểm soát được hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp nước ngoài...
Vì vậy, vấn đề đặt ra là cần phát triển dịch vụ thông tin vệ tinh nhưng vẫn phải đảm bảo phát triển thị trường viễn thông bền vững, bảo đảm quyền lợi của người sử dụng, bảo vệ thông tin cá nhân, bảo đảm an toàn, an ninh thông tin.
Với quan điểm, mục tiêu quản lý cần tăng cường hiệu quả công tác quản lý hoạt động cung cấp dịch vụ thông tin vệ tinh, đảm bảo an toàn, an ninh thông tin, an ninh quốc phòng; thúc đẩy phát triển dịch vụ viễn thông vệ tinh, tạo điều kiện cung cấp dịch vụ tại vùng sâu, vùng xa, vùng biển, biên giới, hải đảo, đồng thời, tận dụng các ưu thế của vệ tinh chùm theo xu thế trên thế giới nhằm đáp ứng các nhu cầu kinh tế, xã hội, dự thảo Luật Viễn thông (sửa đổi) đề xuất bổ sung quy định cụ thể về thỏa thuận thương mại giữa nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh nước ngoài với nhà cung cấp dịch vụ vệ tinh trong nước và bổ sung quy định về đặt trạm cổng (gateway) vệ tinh tại Việt Nam./.