Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 gồm 4 chương, 66 điều quy định về các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn, xử lý tổ chức, cá nhân có hành vi rửa tiền; trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống rửa tiền; hợp tác quốc tế về phòng, chống rửa tiền, bao gồm một số nội dung chính sau:

Luật kế thừa quy định tại Luật PCRT năm 2012, quy định về các biện pháp phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn tổ chức, cá nhân có hành vi rửa tiền, trách nhiệm của cơ quan, tổ chức, cá nhân trong phòng, chống rửa tiền; hợp tác quốc tế trong phòng, chống rửa tiền. Bên cạnh đó, Luật cũng quy định việc phòng, chống rửa tiền nhằm tài trợ khủng bố, tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt được thực hiện theo quy định của Luật này, quy định của Bộ luật Hình sự và pháp luật về phòng, chống khủng bố, phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt. 

Luật kế thừa quy định về đối tượng báo cáo PCRT tại Luật PCRT 2012, bao gồm tổ chức tài chính và tổ chức, cá nhân kinh doanh ngành nghề phi tài chính có liên quan. Để phù hợp với nội hàm khái niệm của FATF và phù hợp với quy định pháp luật hiện hành, Luật đã sửa đổi, bổ sung tên gọi của một số hoạt động của đối tượng báo cáo, ví dụ: sửa đổi tên gọi hoạt động cung cấp dịch vụ ủy thác đầu tư thành hoạt động cung cấp dịch vụ thỏa thuận pháp lý, sửa đổi, bổ sung tên gọi các hoạt động trong lĩnh vực chứng khoán, bảo hiểm, kinh doanh bất động sản, kinh doanh trò chơi có thưởng … để phù hợp với pháp luật hiện hành điều chỉnh các hoạt động này.

Bên cạnh đó, để phù hợp khuyến nghị của FATF và đánh giá của APG tại Báo cáo đánh giá đa phương, Luật bổ sung một số hoạt động kinh doanh mới phát sinh có tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền mà tổ chức thực hiện hoạt động đó phải thực hiện báo cáo gồm các tổ chức được cấp phép thực hiện hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian thanh toán, cung cấp dịch vụ tài sản ảo, hoạt động cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và người cho vay dựa trên nền tảng công nghệ.

Nhằm nâng mức tuân thủ các khuyến nghị của FATF, thể hiện việc cố gắng khắc phục các thiếu hụt của Việt Nam đã được chỉ ra tại Báo cáo đánh giá đa phương của APG (dự kiến sẽ được FATF xem xét vào tháng 3/2023 tới), Luật bổ sung các (VASP), cung ứng dịch vụ trung gian kết nối người đi vay và người cho vay dựa trên nền tảng công nghệ sẽ là các đối tượng báo cáo theo Luật PCRT theo hướng là các đối tượng này là "các tổ chức tài chính được cấp phép theo quy định của pháp luật", qua đó, tạo cơ sở pháp lý để quản lý về PCRT đối với các tổ chức này ngay khi có khung pháp lý điều chỉnh, đảm bảo tính ổn định của dự thảo Luật. Hiện nay, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có các chỉ đạo, giao nhiệm vụ cho các bộ ngành nghiên cứu, hoàn thiện khung pháp lý đối với các hoạt động này.

Quy định này được kế thừa từ quy định tại Luật PCRT 2012 và luật hóa các quy định tại Nghị định 116/2013/NĐ-CP (đã được sửa đổi, bổ sung). Theo đó Luật 2022 quy định cụ thể về nguyên tắc, nội dung hợp tác quốc tế về PCRT, các trường hợp từ chối yêu cầu trao đổi, cung cấp thông tin, quy trình, thủ tục, phương thức hợp tác quốc tế về PCRT và trách nhiệm của các cơ quan Nhà nước trong hợp tác quốc tế về PCRT.

Luật bổ sung các quy định về đánh giá rủi ro rửa tiền quốc gia, ngành, đối tượng báo cáo; áp dụng phương pháp tiếp cận trên cơ sở rủi ro trong công tác PCRT, cụ thể:

- Bổ sung quy định về nghĩa vụ thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia, ngành về rửa tiền.

- Sửa đổi, bổ sung quy định về trách nhiệm các bộ, ngành, theo đó hoạt động thành tra, kiểm tra, giám sát hoạt động PCRT đối với các đối tượng báo cáo thuộc lĩnh vực quản lý căn cứ vào mức độ rủi ro quốc gia, ngành và đối tượng báo cáo.

- Bổ sung quy định về trách nhiệm đánh giá rủi ro về rửa tiền tại đối tượng báo cáo trên cơ sở kết quả đánh giá rủi ro về rửa tiền của quốc gia, ngành, báo cáo cơ quan nhà nước có thẩm quyền kết quả đánh giá rủi ro hoặc cập nhật kết quả đánh giá rủi ro về rửa tiền.

- Sửa đổi, bổ sung quy định về phân loại khách hàng trên cơ sở rủi ro.

- Luật sửa đổi, bổ sung quy định về thông tin nhận biết khách hàng để phù hợp với pháp luật hiện hành; sửa đổi, bổ sung quy định về thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi, theo đó đối tượng báo cáo phải xác định chủ sở hữu hưởng lợi và áp dụng các biện pháp để nhận biết, cập nhật thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn các biện pháp xác định chủ sở hữu hưởng lợi.

- Luật sửa đổi, bổ sung khái niệm nhận biết, xác minh thông tin khách hàng thông qua bên thứ ba; quy định yêu cầu đối với bên thứ ba, yêu cầu đối với công ty mẹ trong trường hợp bên thứ ba là tổ chức tài chính và là công ty con của công ty mẹ là tổ chức tài chính.

- Về xác minh thông tin nhận biết khách hàng thông qua việc thuê tổ chức tổ chức khác: Luật kế thừa quy định về việc đối tượng báo cáo có thể thuê tổ chức khác xác minh thông tin khách hàng. Bên cạnh đó bổ sung quy định đối tượng báo cáo phải bảo đảm tổ chức thuê xác minh phải bảo mật thông tin khách hàng theo quy định của pháp luật và đối tượng báo cáo phải chịu trách nhiệm về kết quả xác minh thông tin nhận biết khách hàng của tổ chức thuê.

- Về khách hàng là cá nhân có ảnh hưởng chính trị: Luật bổ sung quy định về đối tượng PEP của tổ chức quốc tế, bổ sung quy định về người có liên quan với cá nhân có ảnh hưởng chính trị; quy định trách nhiệm của đối tượng báo cáo phải thực hiện các biện pháp thích hợp để xác minh nguồn gốc tài sản của khách hàng và chủ sở hữu hưởng lợi là cá nhân có ảnh hưởng chính trị, những người có liên quan đến cá nhân có ảnh hưởng chính trị và thực hiện giám sát mối quan hệ kinh doanh trong suốt quá trình giao dịch với khách hàng này.

- Về quan hệ ngân hàng đại lý: Luật bổ sung quy định đối tượng báo cáo khi thiết lập quan hệ với ngân hàng đối tác tại một quốc gia, vùng lãnh thổ khác để cung cấp dịch vụ ngân hàng, thanh toán và các dịch vụ khác cho ngân hàng đối tác phải áp dụng các biện pháp nhằm thu thập thông tin việc ngân hàng đối tác có bị điều tra về rửa tiền hoặc các vi phạm pháp luật khác về phòng, chống rửa tiền; hiểu biết về các trách nhiệm phòng, chống rửa tiền của ngân hàng đối tác; trong trường hợp khách hàng của ngân hàng đối tác có thể thanh toán thông qua tài khoản của ngân hàng đối tác mở tại đối tượng báo cáo, đối tượng báo cáo phải đảm bảo rằng tài khoản của ngân hàng đối tác mở tại đối tượng báo cáo không được phép sử dụng bởi các ngân hàng vỏ bọc.

- Quy định về các sản phẩm, dịch vụ mới, áp dụng công nghệ đổi mới: Luật bổ sung quy định đối tượng báo cáo phải thực hiện đánh giá rủi ro về rửa tiền đối với các sản phẩm, dịch vụ mới và sản phẩm, dịch vụ áp dụng công nghệ đổi mới trước khi đưa vào sử dụng; ban hành chính sách, quy trình về quản lý rủi ro nhằm áp dụng các biện pháp cần thiết để giảm thiểu rủi ro vì đây là loại hình sản phẩm, dịch vụ tiềm ẩn rủi ro về rửa tiền.

- Về giám sát một số giao dịch đặc biệt: Luật kế thừa quy định tại Luật PCRT về các giao dịch đặc biệt đối tượng phải giám sát. Đối với các giao dịch này, đối tượng bảo cáo phải thực hiện các biện pháp tăng cường phù hợp với mức độ rủi ro về rửa tiền; Kiểm tra thông tin và mục đích của giao dịch, trường hợp có nghi ngờ về tính chính xác, mục đích của giao dịch, phải xem xét báo cáo giao dịch đáng ngờ và có thể từ chối giao dịch đó.

- Về minh bạch thông tin của pháp nhân: Luật bổ sung quy định yêu cầu về việc cập nhật, lưu giữ thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của pháp nhân đối với cơ quan đăng ký kinh doanh, cấp phép thành lập, hoạt động cho pháp nhân và chính pháp nhân đó.

- Về thỏa thuận pháp lý: Luật sửa đổi khái niệm “thỏa thuận ủy quyền” tại Luật PCRT 2012 thành “thỏa thuận pháp lý” phù hợp với Khuyến nghị 25 và Công ước Hague về ủy thác; bổ sung quy định về minh bạch thông tin của thỏa thuận pháp lý.

- Về minh bạch trong hoạt động của tổ chức phi lợi nhuận: Luật quy định tổ chức phi lợi nhuận bao gồm tổ chức phi chính phủ nước ngoài, quỹ xã hội, quỹ từ thiện, các hội, tổ chức tôn giáo thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam.

- Bổ sung nội dung phải có tại quy định nội bộ về PCRT của đối tượng báo cáo: chính sách chấp nhận khách hàng; chính sách, quy trình quản lý rủi ro; tuyển dụng nhân sự, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ phòng chống rửa tiền. Quy định nội bộ phải được áp dụng, phổ biến đến đại lý, chi nhánh, công ty con, cá nhân, bộ phận có liên quan của đối tượng báo cáo.

- Về báo cáo giao dịch đáng ngờ: bổ sung một số dấu hiệu đáng ngờ, đồng thời quy định thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ trong việc bổ sung các dấu hiệu giao dịch đáng ngờ theo các ngành, lĩnh vực có thể phát sinh trong từng thời kỳ.

- Bổ sung quy định trách nhiệm của các tổ chức tham gia vào giao dịch chuyển tiền điện tử phải có chính sách và quy trình quản lý rủi ro để thực hiện, từ chối, tạm dừng, kiểm soát sau giao dịch hoặc báo cáo giao dịch đáng ngờ các giao dịch chuyển tiền điện tử không chính xác, đầy đủ các thông tin theo yêu cầu.

- Bổ sung trách nhiệm của cơ quan hải quan, bộ đội biên phòng, cảnh sát biển trong việc thu thập, lưu trữ thông tin khai báo hải quan của cá nhân khi nhập cảnh, xuất cảnh mang theo ngoại tệ tiền mặt, đồng Việt Nam bằng tiền mặt, kim loại quý, đá quý và công cụ chuyển nhượng trên mức quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; chia sẻ thông tin, dữ liệu khai báo hải quan này cho đơn vị đầu mối khi có yêu cầu hoặc khi có nghi ngờ liên quan đến rửa tiền, tài trợ khủng bố hoặc tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt.

- Luật kế thừa Luật PCRT 2012 quy định về hoạt động thu thập, xử lý và phân tích thông tin PCRT, chuyển giao, trao đổi thông tin PCRT với cơ quan có thẩm quyền trong nước của Ngân hàng Nhà nước. Đây là các hoạt động chủ chốt liên quan đến chức năng của đơn vị tình báo tài theo khuyến nghị của FATF.

Bên cạnh đó, Luật bổ sung quy định về chức năng, nhiệm vụ của đơn vị đầu mối thực hiện chức năng về PCRT.

- Về áp dụng các biện pháp tạm thời: Luật về cơ bản kế thừa quy định tại Luật PCRT 2012, bên cạnh đó có bổ sung quy định về thời điểm thực hiện biện pháp trì hoãn giao dịch.

Luật sửa đổi, bổ sung quy định về trách nhiệm của bộ, ngành, trong đó bổ sung trách nhiệm trong việc thực hiện đánh giá rủi ro quốc gia, rủi ro ngành về PCRT thuộc lĩnh vực quản lý; bổ sung trách nhiệm của các bộ, ngành trong quản lý về phòng, chống rửa tiền với các tổ chức, cá nhân kinh doanh kim loại quý, đá quý, những lĩnh vực mới phát sinh đối tượng báo cáo, bảo đảm phù hợp với chức năng quản lý nhà nước của các bộ, ngành và tính thống nhất với quy định pháp luật liên quan.

         Luật sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 49 Luật Ngân hàng Nhà nước, trong đó bỏ cụm từ “phòng, chống rửa tiền”.

Luật Phòng, chống rửa tiền 2022 có hiệu lực từ ngày 01/3/2023 và thay thế cho Luật Phòng, chống rửa tiền 2012.